Self-help ต้องมาคู่กับ Awareness
เรื่องที่ทั้งเป็นห่วงและอยากจะแนะนำ (หรือจะว่าพล่ามก็ได้)
ผมเห็นเทรนด์คนยุคปัจจุบันศึกษา Scientific Self-help เยอะ หลายคนศึกษาเรื่องผลของการออกกำลัง, Cold Shower, Dopamine effect การตั้ง Goal วิธีการเรียนรู้แบบ Deliberate Practice และอีกมากมาย
เรื่องที่ผมคิดว่าหลายคนตกหายไปมากคือการกลับมาทำสติ Self-awareness ให้กับตัวเอง แล้วเชื่อไปเลย
ผมยกตัวอย่างง่ายๆ เลยเรื่อง Dopamine effect เงี้ย โอเคเราเรียนทฤษฎีได้ครับว่ามันมีผลกระทบยังไง มันส่งให้เกิด Addiction ยังไง เราจะรักษา Baseline ยังไง แต่… สิ่งที่เราน่าจะทำเพิ่มคือสัมผัสผ่านสติผัสสะของเราอย่างแท้จริงว่า สำหรับตัวเราแล้ว เวลาโดปามีนหลั่ง เรารู้สึกยังไง บอดี้เราเป็นยังไง จิตใจเรารู้สึกแบบไหน ตื่นเต้น สนุก หรือหวาดกลัว (ซึ่งเป็นไปได้) แล้วเราคิดอะไรบ่อยๆ ซึ่ง Subjective experience พวกนี้อ่ะครับ มันแตกต่างกันออกไปในแต่ละคนแน่นอน
ที่น่าเป็นห่วงคือพอเราเห็นว่าการเสพติดโดปามีนทำให้เราขาด Motivation แล้วเราเห็นว่าเราขาด เราก็เลยมโนเอาเลยว่า โอเค กูต้องเสพติดโดปามีนแน่ๆ เสพติดโซเชียลแน่ๆ เลย แล้วเราต้องทำโดปามีนดีท็อกซ์เงี้ย อันนี้น่าห่วงมาก
Root cause คุณอาจจะไม่ได้เป็นที่โดปามีน ถึงอาการจะออกมาว่าขาด Motivation เหมือนกันก็เหอะ มันมีหลายสาเหตุมาก
และต่อให้ใช่จริง ถ้าคุณไม่มี Self-awareness คุณก็จะกลับมาติดโดปามีนโดยไม่รู้ตัวอีก ถ้าคุณไม่เคยตั้งสติกับตัวเองมากพอจนสังเกตเห็นว่าเวลาระดับโดปามีนคุณขึ้นสูง Subjective experience ภายในจิตและบอดี้ของคุณมันเป็นแบบไหน ก็จะขึ้นสูงแล้ววนกลับไปที่เดิมซ้ำแล้วซ้ำเล่า
ผมเปรียบเทียบง่ายๆ เลยครับ ถ้าคุณติดยาแต่ไม่รู้ว่าติดยาจากอะไร แล้วไปบำบัด ทำ Rehab เปลี่ยนวิถีชีวิต มันหายก็จริง แต่กลับจากบำบัดมาคุณก็ติดยาอีก เพราะคุณไม่รู้ว่าน้ำเปล่าที่คุณกินทุกวันจริงๆ แม่งมีสารเสพติดอยู่ด้วยเงี้ย บำบัดไปเหอะ 10 รอบก็ไม่หาย จนกว่าจะกลับมาสำรวจชีวิตประจำวันของตัวเอง
Deliberate Practice เหมือนกัน บางคนเอาหมื่นชั่วโมงมาเป็นตัวตั้งเลยว่าต้องทำซ้ำ แต่ไม่ใส่สติเข้าไป มันก็คือพวกคนที่มีประสบการณ์ 1 ปี 10 รอบอ่ะครับ
เนื้อหาพวกนี้ดีมากๆ นะครับ แต่สติมันเป็นเบสิสของการพัฒนาตัวเองครับ
แล้วถ้าเรารู้สึกว่าเราฝึกสติฝึกอยู่กับตัวเองไม่ได้เสียที อยากจะไปข้างหน้าให้ได้ลูกเดียว แบบตั้งสติรำลึกว่าตัวเองรู้สึกยังไงคือเสียเวลาทุกที จะเร่งจะเร่งจะเร่ง
ผมแนะนำลองตั้งสติดีๆ ครับ ว่าเราแอบมีความเกลียดตัวเองหรือเบื่อตัวเองอยู่มั้ย
บางทีอันนั้นอาจจะเป็น Root cause ของหลายๆ อย่างก็ได้นะครับ
ใช้ Self-help theory ร่วมกับ Awareness หรือสติเสมอครับ
ปล. ถ้าไปศึกษาพวก Spritiuality บางอย่างทั้งศาสตร์โยคะ ศาสตร์พุทธ ศาสตร์ตะวันตก บางทีเราจะเห็นคนฝึกบอกว่า ผมเจอตัวสติ ผมเจอกิเลส ผมเจอ Sins ของพระเจ้า หรืออะไรก็ตาม
บางทีน่ะครับ มันคือการที่เขาสัมผัสประสบการณ์ภายในตัว เคลื่อนไหวของฮอร์โมนหรือสารหลั่งในสมองได้ แต่มันไม่มีคำศัพท์ใช้ เขาเลยตั้งชื่อตามความเชื่อของเขา และอาจจะผูกกับเรื่องราวบางอย่างตามความเชื่อ ตรงบ้างไม่ตรงบ้างก็ว่ากันไป
ซึ่งกลุ่มคนกลุ่มนี้ บางทีเขาพัฒนาตัวเองได้ง่ายกว่าคนที่ใช้ชื่อตรงกับหลักวิทยาศาสตร์ แต่ไม่เคยหยุดตั้งสติสัมผัสประสบการณ์โลกภายในของตัวก็ได้นะครับ ผมเห็นมาเยอะเหมือนกัน
